Dzisiaj jest czwartek, 10 październik 2024r
Szukaj
Close this search box.

Rola badania dna oka w jaskrze młodzieńczej otwartego kąta

Opinie ekspertów

WSPÓŁCZESNE METODY NEUROPROTEKCJI W JASKRZE

Actual methods of glaucoma neuroprotections Streszczenie Jaskra to wieloczynnikowa choroba neurodegeneracyjna, która powoduje stopniowy zanik warstwy komórek zwojowych siatkówki i…

Forum kliniczne

Alergiczne zapalenie brzegów powiek – wybrane zagadnienia

Allergic blepharitis-select problems Streszczenie: Zapalenie brzegów powiek jest bardzo powszechnym schorzeniem.      Jego przyczyną mogą być także alergie. Choroby alergiczne oczu obejmują…

Opinie Ekspertów

WSPÓŁCZESNE METODY NEUROPROTEKCJI W JASKRZE

Actual methods of glaucoma neuroprotections Streszczenie Jaskra to wieloczynnikowa choroba neurodegeneracyjna, która powoduje stopniowy zanik warstwy komórek zwojowych siatkówki i…

Forum kliniczne

Alergiczne zapalenie brzegów powiek – wybrane zagadnienia

Allergic blepharitis-select problems Streszczenie: Zapalenie brzegów powiek jest bardzo powszechnym schorzeniem.      Jego przyczyną mogą być także alergie. Choroby alergiczne oczu obejmują…

Temat miesiąca

Sztuczna medycyna w okulistyce nr1 PO 2023

PO-1-2023_small

Rola badania dna oka w jaskrze młodzieńczej otwartego kąta

Jaskra to choroba cywilizacyjna i jedno ze schorzeń stanowiących poważne zagrożenie dla wzroku. Definiowana jest jako wieloczynnikowa, postępująca neuropatia wzrokowa, przebiegająca z nabytą redukcją liczby komórek zwojowych siatkówki, ze zmianami w warstwie włókien nerwowych i z charakterystycznym zanikiem nerwu wzrokowego, który ma swoje odbicie w ubytkach pola widzenia (definicja autora, 2010).

Jaskra młodzieńcza otwartego kąta (JMłOK), jako rodzaj jaskry pierwotnej otwartego kąta (JPOK), stanowi wg ostatnich danych około 1,5–2,0% wszystkich przypadków jaskry, a w krajach rozwiniętych rozpoznawana jest u 3,5% populacji do 35. r.ż.

Istnieje silny związek JMłOK z krótkowzrocznością (> 40%), szczególnie z krótkowzrocznością średnią i wysoką, które są głównymi, miejscowymi czynnikami ryzyka rozwoju tej choroby. JMłOK, z powodu nieco odmiennej fizjologii oka dziecięcego, wymaga szczególnego podejścia lekarskiego i nierzadko dłuższego czasu obserwacji przed ostatecznym ustaleniem rozpoznania. Wprawdzie w schorzeniu tym podstawowym czynnikiem ryzyka rozwoju jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, ale jaskrę młodzieńczą otwartego kąta określa przede wszystkim obraz dna oka, a nie tylko wartość ciśnienia wewnątrzgałkowego. Rozpoznanie i monitorowanie przebiegu choroby wiąże się z wielokrotnymi badaniami kontrolnymi, co nie do końca jest akceptowane przez młodą osobę i jej rodzinę.

W stereoskopowym obrazie dna oka, w soczewce Volka +90 D, badając tarczę nerwu wzrokowego i jej okolicę, ocenia się 5 najważniejszych parametrów, tj.: ubytki pierścienia nerwowo-siatkówkowego, jego zwężenia i barwę,

  1. rozmiary zagłębienia z uwidocznieniem blaszki sitowej, jego głębokość, barwę i zawartość,
  2. obszar okołotarczowy (szczególnie w strefie β),
  3. warstwę włókien nerwowych siatkówki,
  4. obecność krwotoczków natarczowych (rzadko obserwowanych u ludzi młodych).

Badanie to jest wprawdzie subiektywne, ale wykonane przez doświadczonego okulistę przynosi wiele informacji bardzo przydatnych w diagnostyce i leczeniu JMłOK. Należy pamiętać, aby opisywane cechy zawsze porównywać w obojgu oczach (w celu ustalenia ewentualnej asymetrii zmian).

Badanie dna oka w kierunku jaskry powinno rozpoczynać się od weryfikacji wielkości tarczy nerwu wzrokowego w jej poziomym wymiarze. Tarcza duża ma wymiar > 2,8 mm2, tarcza normalna – 1,6–2,8 mm2, tarcza mała < 1,6 mm2.

Ponadto ocenia się, czy zagłębienie tarczy jest małe (c/d = 0,2), średnie (c/d = 0,5) czy duże (c/d = 0,8). Jest to również subiektywna ocena i wymaga doświadczenia lekarza w określaniu.

Następnie należy przystąpić do oceny stereometrycznych właściwości tarczy nerwu wzrokowego według zasady ISNT. Według niej analizuje się szerokość pierścienia nerwowo-siatkówkowego. Fizjologicznie jest on najszerszy od dołu (I – inferior), następnie od góry (S – superior) i od nosa (N – nasal), a najwęższy od skroni. Zwężenie tego pierścienia to pierwsza cecha, której należałoby poszukiwać we wczesnym jaskrowym uszkodzeniu tarczy nerwu wzrokowego.

Zwężenie to określają dwa parametry: stopień zwężenia, który wyraża się stosunkiem jego szerokości do średnicy tarczy (rim/disc – r/d); zakres zwężenia, który podawany jest w stopniach obwodu tarczy.

Rozpoznanie jaskry zostaje ustalone, jeżeli stwierdzono wybitne zwężenie pierścienia nerwowo-siatkówkowego (r/d < 0,1), i to w zakresie przekraczającym 1 kwadrant (900) obwodu tarczy. Na początkowym etapie rozwoju JMłOK zwężenie tego pierścienia dotyczy przede wszystkim biegunów: dolno-skroniowego i górno-skroniowego z ubytkami w warstwie włókien nerwowych siatkówki i z odpowiadającymi im zmianami w polu widzenia.

Gdy uszkodzenia są dokładniej zlokalizowane, kształt pierścienia wykazuje obecność wyraźnych jego przewężeń (noch). Jeżeli dojdzie do całkowitego przerwania tego pierścienia, najczęściej w kwadrancie dolno-skroniowym, powstaje tzw. nabyty dołek tarczy. Inne rodzaje uszkodzeń jaskrowych obserwowane na dnie oka w przebiegu JMłOK to poszerzenie wnęki naczyniowej, szczególnie pionowe (c/d > 0,5) z pojawiającym się objawem „ogołocenia naczynia” biegnącego poziomo, przesunięciem pęczka naczyniowego w stronę nosa i bagnetowatym ugięciem naczyń na tarczy, łącznie z uszkodzeniem warstwy włókien nerwowych (ryc. 1 i 4). Należy również zwrócić uwagę na zanik naczyniówki okołotarczowej, który w zaawansowanej jaskrze może być nawet okrężny z towarzyszącymi rozlanymi ubytkami warstwy włókien nerwowych. Ponadto odnotowuje się asymetrię zagłębień tarczy nerwu wzrokowego pomiędzy prawym a lewym

okiem, przekraczającą 0,2.

Trzeba też dodać, że na wczesnym etapie rozwoju JMłOK postęp zagłębienia tarczy nerwu wzrokowego, tak niepokojący u osób w starszym wieku, u których może być wykładnikiem zaniku włókien nerwowych, ma zdecydowanie mniejsze znaczenie diagnostyczne u dzieci i młodzieży, a przede wszystkim może nie korespondować z ubytkami pola widzenia.

Bardzo przydatnym badaniem, oprócz skaningowej laserowej polarymetrii (GDx, glaucoma diagnosis) i optycznej koherentnej tomografii (OCT, optical coherence tomography) jest konfokalna skaningowa tomografia (HRT, Heidelberg retina tomograph), która trójwymiarowo obrazuje topografię tarczy nerwu wzrokowego oraz otaczające ją tkanki.

Przykłady HRT z klasyfikacją zmian według Moorfields przedstawiają ryc. 2, 3, 4 (z podpisami). Należy jednak pamiętać, że duże tarcze w badaniu HRT mogą być opisywane jako „poza granicami normy”.

Niezwykle istotne w analizie obrazu HRT jest współwystępowanie ze sobą JMłOK i krótkowzroczności, ponieważ taka koincydencja pogłębia zmiany jaskrowe. Przedstawia to ryc. 5 (z podpisem).

Podsumowując, należy stwierdzić, że jaskra młodzieńcza jako jedna z postaci JPOK jest bardzo ważnym problemem, ponieważ dotyczy dzieci i młodzieży. Rozpoznanie i leczenie JMłOK wymaga od lekarza okulisty dużego doświadczenia i ścisłego, wielokrotnego monitorowania procesu chorobowego. Szczególne miejsce w diagnostyce i ocenie progresji choroby zajmuje ocena dna oka pod kątem zmian jaskrowych.

 

Piśmiennictwo polecane:

  1. Burgoyne C.F., Downs J.C., Bellezza A.J. i wsp.: The optic nerve head as a biomechanical structure: a new paradigm for understanding the role IOP – related stress and strain in the pathophysiology of glaucomatous optic nerve head damage. Progr. Retin. Eye Res. 2005; 24: 39-43.

Artykuł

Ryc. 1. Obraz tarczy n. wzrokowego z poszerzonym zagłębieniem, nosowym przesunięciem pęczka naczyniowego i bagnetowatym ugięciem naczyń

Artykuł

Ryc. 2. Wynik badania HRT wg klasyfikacji Moorfields – bez odchyleń od normy (within normal limits)

Monowizja w różnych metodach korekcji prezbiopii

  • Jagoda Świątek

    Absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Klinika Okulistyczna Optegra w Szczecinie

  • Dr hab. n. med., prof. nadzw. Joanna Wierzbowska

    Klinika Okulistyczna Optegra w Warszawie Klinika Okulistyki CSK MON, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

  • Dominika Worek

    Absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu – Klinika Okulistyczna Optegra w Warszawie

Monovision in various methods of presbiopia correction Streszczenie Monowizja jest jedną z metod korekcji prezbiopii wykorzystywaną w soczewkach kontaktowych oraz chirurgii refrakcyjnej. Polega na korekcji oka dominującego do widzenia dali,...

Rzadkie objawy okulistyczne

RZADKIE OBJAWY OKULISTYCZNE TĘTNIAKÓW WEWNĄTRZCZASZKOWYCH – OPIS PRZYPADKU Rare ophthalmic symptoms of intracranial aneurysms – a case report Streszczenie Tętniak wewnątrzczaszkowy to podstępna choroba, która zazwyczaj jest wykrywana przypadkowo lub...

Oczny pemfigoid

  • Lek. Monika Seruga

    Oddział Okulistyczny Kliniki Okulistyki, Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu

OCZNY PEMFIGOID BŁON ŚLUZOWYCHOcular Cicatricial Pemphigoid Kierownik: prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło Streszczenie Pemfigoid błon śluzowych (MMP – mucous membrane pemphigoid), dawniej nazywany ocznym pemfigoidem bliznowaciejącym, jest rzadką,...

Wpływ promieniowania ultarfioletowego na oczy i otaczającą ją skórę

The influence of ultraviolet radiation on the eyes and periocular skin Streszczenie Nadmiar promieni słonecznych jest szkodliwy dla naszego zdrowia. Powszechnie znamy działanie promieni ultrafioletowych (UV) na skórę, ale nasza...

Aktualne kalendarium

Konferencje

Polecamy