Dzisiaj jest niedziela, 16 luty 2025r

Korzyści ze stosowania soczewek kontaktowych w okulistyce

Opinie ekspertów

WSPÓŁCZESNE METODY NEUROPROTEKCJI W JASKRZE

Actual methods of glaucoma neuroprotections Streszczenie Jaskra to wieloczynnikowa choroba neurodegeneracyjna, która powoduje stopniowy zanik warstwy komórek zwojowych siatkówki i…

Forum kliniczne

Alergiczne zapalenie brzegów powiek – wybrane zagadnienia

Allergic blepharitis-select problems Streszczenie: Zapalenie brzegów powiek jest bardzo powszechnym schorzeniem.      Jego przyczyną mogą być także alergie. Choroby alergiczne oczu obejmują…

Temat miesiąca

Korzyści ze stosowania soczewek kontaktowych w prezbiopii

Benefits of using contact lenses for presbyopia Autorzy: dr n. fiz. Paweł Nawrot, lek. Marek Skorupski Redakcja naukowa: prof. dr…

Opinie Ekspertów

WSPÓŁCZESNE METODY NEUROPROTEKCJI W JASKRZE

Actual methods of glaucoma neuroprotections Streszczenie Jaskra to wieloczynnikowa choroba neurodegeneracyjna, która powoduje stopniowy zanik warstwy komórek zwojowych siatkówki i…

Forum kliniczne

Alergiczne zapalenie brzegów powiek – wybrane zagadnienia

Allergic blepharitis-select problems Streszczenie: Zapalenie brzegów powiek jest bardzo powszechnym schorzeniem.      Jego przyczyną mogą być także alergie. Choroby alergiczne oczu obejmują…

Program "Okulistyka 21"

Korzyści ze stosowania soczewek kontaktowych w prezbiopii

Benefits of using contact lenses for presbyopia Autorzy: dr n. fiz. Paweł Nawrot, lek. Marek Skorupski Redakcja naukowa: prof. dr…

Korzyści ze stosowania soczewek kontaktowych w okulistyce

dr n.med. Mariusz Koziak

mgr Bartosz Tomczak

Red.: prof. A. Grzybowski, Kierownik Instytutu Okulistycznych Badań Naukowych, Fundacja Wspierania Rozwoju Okulistyki, Poznań

Wzrok najważniejszym zmysłem

Wzrok jest zdecydowanie najważniejszym zmysłem człowieka i dostarcza mu najwięcej informacji z otoczenia. Zmysł wzroku to zdolność do odbierania bodźców wywołanych przez pewien zakres promieniowania elektromagnetycznego ze środowiska. U człowieka ta część widma nazywa się światłem widzialnym. Zazwyczaj mówiąc o wzroku mamy na myśli proces widzenia, czyli wszystkie czynności związane z analizą informacji otrzymywanych z otoczenia. Na widzenie składa się zdolność rozróżniania światła od ciemności, ocena kierunku padania światła, możliwość rozróżniania barw, ocena odległości i położenia obiektów umieszczonych przed oczami oraz występująca
w niewielkim stopniu ocena polaryzacji światła. Funkcja widzenia narządu wzroku realizowana jest za pomocą specjalistycznych komórek światłoczułych, czopków i pręcików, które przetwarzają informacje świetlne na impulsy nerwowe (fototransdukcja czopkowo-pręcikowa). Na widzeniu rola narządu wzroku jednak się nie kończy. Drugą bardzo ważną funkcją narządu wzroku, realizowaną za pomocą komórek zwojowych siatkówki zawierających melanopsynę (fototransdukcja melanopsynowa), jest synchronizacja rytmu dobowego oraz sekrecja niektórych hormonów (np. melatoniny). Oba te opisywane układy są zależne od siebie i wzajemnie się uzupełniają.

Proces widzenia pełni również nadrzędną rolę w ustawieniu pozycji ciała oraz funkcjach ruchowo-posturalnych. Nawet niewielkie zaburzenia funkcji wzrokowych będą powodować niechciane napięcie oraz jego kompensacje w ciele ograniczając potencjał ruchowy danego pacjenta. W kontroli tego napięcia nadrzędną rolę pełni system wzrokowy.  Współzależność ruchu ciała
i widzenia to reakcja zwrotna. Niekorzystne napięcie w którymkolwiek z tych obszarów będzie wpływało na zaburzenie funkcji naszego organizmu. Wzrok poza eksterorecepcją to także propriocepcja, dzięki której pozyskujemy informację zarówno o pozycji i ruchach poszczególnych części naszego ciała, jak i całego ciała w odniesieniu do otaczającego nas świata. W trakcie utrzymywania pozycji stojącej dokonujemy nieustannych korekcji pozycji na podstawie informacji względem otoczenia. Proprioceptywna funkcja wzroku jako integralna część nie może być świadomie wyłączona, chyba, że zamkniemy oczy. Należy pamiętać, że widzenie pierwotne polegało na zdalnej kontroli ruchu. Widzenie jako „przyglądanie się” jest nowym elementem w naszej ewolucji. Widzenie u kręgowców wyewoluowało w odpowiedzi na zapotrzebowanie wyjścia ruchowego, a nie doświadczenia percepcyjnego. Dlatego należy mieć na uwadze, iż zapisując pacjentowi korekcję wady wzroku nie tylko zmieniamy jego ostrość wzrok, ale wpływamy również na różne informacje dostarczane przez system wzrokowy wpływając na funkcjonowanie całego organizmu pacjenta.

Metody korekcji wad wzroku

Wady wzroku występujące w układzie optycznym oczu możemy korygować na różne sposoby. Najbardziej popularną metodą są okulary oraz soczewki kontaktowe. Wśród soczewek kontaktowych możemy w zależności od typu wady zastosować soczewki miękkie, soczewki sztywne gazo przepuszczalne (popularnie nazywane twardymi) oraz hybrydowe, czyli twardo-miękkie (w centrum soczewka twarda otoczona przez pierścień zbudowany z soczewki miękkiej).

Wady wzroku możemy również korygować za pomocą ortokorekcji dzięki użyciu najnowszej generacji twardych, gazo przepuszczalnych soczewek. Mechanizm działania orto-soczewek polega na delikatnym ucisku odpowiedniej części rogówki przez noc, co powoduje zmianę jej kształtu
i uzyskanie dzięki tej procedurze dobrego widzenia w ciągu całego dnia. Ostatnią możliwością korekcji wad wzroku są różne metody chirurgiczne, dotyczące rogówki lub soczewki. Najczęściej stosowaną jest korekcja kształtu rogówki laserem.

Zalety i wady soczewek kontaktowych

Stosowanie soczewek kontaktowych ma szereg zalet, ale również nie jest pozbawione wad. Do zalet stosowania soczewek kontaktowych możemy zaliczyć: bardziej naturalne widzenie w porównaniu
z okularami, poruszanie się soczewek razem z ruchem oka, brak ograniczeń w polu widzenia, brak parowania przy zmianach temperatur, łatwość uprawiania sportów, możliwość noszenia okularów słonecznych bez korekcji.

Analizując zagadnienie bardziej naturalnego widzenia w soczewkach kontaktowych w porównaniu
z okularami możemy wyróżnić: mniejsze aberracje sferyczne i chromatyczne, mniejsze zniekształcenie obrazu otrzymywanego na siatkówce, zazwyczaj pozytywny wpływ tej formy korekcji przy patrzeniu z bliska. Wiele z tych zalet jest uzależnionych od typu korygowanej wady wzroku. Mniejsze zniekształcenia obrazu postrzegane przez osoby noszące soczewki kontaktowe są spowodowane faktem, że praktycznie nie zmniejszają one ani nie powiększają obrazu, który uzyskiwany jest na siatkówce oka. Stosowanie okularów natomiast zmienia wielkość takiego obrazu i to tym bardziej im większa jest wada.

Gdy stosujemy soczewki kontaktowe zamiast okularów i patrzymy z bliska, krótkowidz może zauważyć większy problem, gdyż większa jest wtedy akomodacja i konwergencja. Dalekowidz z kolei w tej samej sytuacji może zauważyć poprawę w widzeniu, gdyż akomodacja i konwergencja będzie wtedy mniejsza.

Noszenie soczewek kontaktowych nie jest pozbawione wad. Wymagają one zdecydowanie większej troski niż okulary. Mogą wywołać niepożądane reakcje ze strony oczu przy złej pielęgnacji i niestosowaniu się do zaleceń. Mogą powodować niestabilne widzenie, jeżeli korygując astygmatyzm zbytnio poruszają się na oku. Powodują też gorszą jakość widzenia w porównaniu z okularami przy korekcji prezbiopii.

Wskazania i przeciwwskazania do noszenia soczewek kontaktowych.

Kiedy więc warto nosić soczewki kontaktowe? Wskazania do ich noszenia możemy podzielić na wzrokowe, zawodowe, kosmetyczne, terapeutyczne i psychologiczne.

Wskazania wzrokowe obejmują wysoką wadę refrakcji, wysoki astygmatyzm, nieregularny kształt rogówki (np. stożek rogówki lub inne zwyrodnienia), stany po przeszczepie lub chirurgii refrakcyjnej rogówki. Osobnym zagadnieniem jest stosowanie specjalistycznych soczewek kontaktowych w celu hamowania narastania krótkowzroczności, czyli kontrola krótkowzroczności.

Do osób noszących soczewki kontaktowe ze wskazań zawodowych zaliczymy pracowników służb mundurowych, aktorów czy sportowców. Kosmetycznymi wskazaniami będzie chęć zmiany barwy tęczówek, korekcja różnobarwności tęczówek, maskowanie szczeliny tęczówki czy bielmo rogówki niezależnie od przyczyny. Wskazaniami terapeutycznymi będą soczewki opatrunkowe, które zakładane są przy urazach, ubytkach nabłonka czy operacjach rogówki.

Wskazaniami psychologicznymi do noszenia soczewek kontaktowych będzie niska samoocena z powodu konieczności stosowania okularów oraz nietolerancja okularów.

Są sytuacje, gdy noszenie soczewek kontaktowych nie jest wskazane. Przeciwwskazania do ich noszenia dzielimy na wzrokowe, zawodowe i kosmetyczne. Soczewek kontaktowych nie można też nosić w trakcie trwania poważnych chorób narządu wzroku oraz przy współistniejących niektórych chorobach ogólnych. Przeciwwskazania wzrokowe zaistnieją wtedy, gdy będzie konieczność korekcji tylko do bliży, konieczność noszenia korekcji pryzmatycznej oraz sytuacja, gdy odnotowujemy gorsze widzenie w soczewkach kontaktowych w porównaniu z okularami. Przeciwwskazania zawodowe do noszenia soczewek kontaktowych występują wtedy, gdy przepisy zabraniają ich noszenia. Soczewek kontaktowych nie powinno się też nosić w przypadku, gdy okulary maskują deformację twarzy. Przeciwwskazaniem do noszenia soczewek kontaktowych będą schorzenia narządu wzroku, takie jak: aktywne infekcje drobnoustrojami, przewlekłe stany zapalne w tym silne reakcje alergiczne, zespół suchego oka, nawracające erozje rogówki związane z noszeniem soczewek kontaktowych, zaburzenia czucia rogówkowego np. po iniekcjach wirusowych.  Przeciwwskazaniem do noszenia soczewek kontaktowych są niektóre schorzenia ogólnoustrojowe. Zaliczymy tutaj infekcje i poważne alergie górnych dróg oddechowych i/lub zatok, niewyrównaną cukrzycę i inne poważne zaburzenia hormonalne, alkoholizm i inne silne uzależnienia powodujące zaburzenia psychiki oraz brak lub słabą higienę osobistą.

Soczewki kontaktowe są uznaną i popularną metodą korekcji wad wzroku a korzyści z ich stosowania są zdecydowanie większe niż rzadko występujące problemy.

Wpływ na układ akomodacyjno-wergencyjny

Zmiana metody korekcji nie jest obojętna dla układu wzrokowego. Im wyższa wada refrakcji tym większy będzie wpływ używanej metody korekcji na parametry układu akomodacyjno-wergencyjnego. W przeciwieństwie do soczewek okularowych, soczewki kontaktowe nie indukują działania pryzmatycznego wynikającego z ich konstrukcji, decentracji podczas montażu czy patrzeniem przez peryferyjne obszary okularów. Zmiany te będą zauważalne zarówno podczas pomiarów przez specjalistów jak i będą odczuwalne przez pacjenta w początkowym okresie zamiany okularów na soczewki kontaktowe.

Soczewki okularowe o mocach ujemnych przy patrzeniu do bliży indukują pryzmat bazą do nosa, przez co krótkowidz musi w soczewkach kontaktowych konwergować bardziej niż w okularach. Część pacjentów z egzoforią w bliży, oddalonym punktem bliskim konwergencji czy słabym zakresami baza skroń w bliży w początkowym okresie korzystania z soczewek kontaktowych może zgłaszać problemy z widzeniem bliskim lub dyskomfort, odczucie zmęczenia po długotrwałej pracy w bliży. Zaś soczewki okularowe o wartościach dodatnich przy patrzeniu do bliży indukują pryzmat bazą do skroni zmniejszając wymagania konwergencyjne osoby nadwzrocznej używającej okularów co znacznie ułatwi pracę w bliskich odległościach. Układ wergencyjny funkcjonuje wspólnie z układem akomodacyjnym. Wywołując zmiany w jednym z tych układów implikujemy zmiany w drugim. Korekcja soczewkami kontaktowymi wymaga wysiłku akomodacyjnego podobnego do wysiłku wykonywanego przez oko miarowe. Osoba krótkowzroczna będzie musiała akomodować w soczewkach kontaktowych bardziej niż skorygowana przy użyciu okularów. Przeciwnie osoba nadwzroczna, która będzie w soczewkach kontaktowych akomodować mniej niż w okularach. Korzyści te szczególnie odczują początkujący presbiopii jak i pacjenci z nadmierną konwergencją.

Wielkość obrazu na siatkówce oka (wysokie wady wzroku)

Wraz ze zmianą odległości korekcji od wierzchołka rogówki jej moc efektywna będzie ulegać zmianom. Ponieważ korekcja kontaktologiczna znajduje się bezpośrednio na rogówce w soczewkach kontaktowych nie występuje powiększenie/pomniejszenie rzeczywistego obrazu tak jak ma to miejsce w przypadku soczewek okularowych. Przy dużych wadach wzroku (powyżej 6 dptr) odczuwalność powiększenia/pomniejszenia okularowego względem soczewek kontaktowych jest znacząca. Co więcej, wielkości obrazów na siatkówkach będą identyczne nawet w przypadku niesymetrycznych korekcji między prawym a lewym okiem. Przy znaczących różnicach wielkości obrazów na siatkówkach mogą pojawić się problemy z fuzją, w efekcie których występować może podwójne widzenie, wrażenie nakładających się obrazów, zaburzenia fiksacji lub tłumienie centralne. Zatem warunkiem koniecznym do rozwoju i utrzymania widzenia obuocznego już od najmłodszych lat jest minimalizowanie anizeikonii będącej efektem różnego rodzaju anizometropii. Jeżeli różnica refrakcji jest niewielka (nie przekracza 2,00 dptr.), zwykle jest brak dodatkowych symptomów przy korekcji okularowej. Jeżeli różnica jest znaczna (powyżej 3,00 dptr) pojawią się wyżej wymienione problem z fuzją i ustawieniem oczu.

Rodzaje soczewek kontaktowych, zasady i możliwości korekcji

Istnieje wiele podziałów soczewek kontaktowych w zależności od schematu noszenia, możliwości korekcji, materiałów, z których są wykonane czy rodzaju zastosowania. Najprostszy podział można sprowadzić do dwóch grup produktów. Pierwsza to soczewki komercyjne - ogólnodostępne oferowane przez światowych liderów, dzięki którym branża kontaktologiczna przeżywa stały rozwój. Coraz to nowsze materiały w pełni tleno-przepuszczalne, nowe technologie produkcji, coraz doskonalsze systemy optyczne, pozwalające na korekcję złożonych wad wzroku takich jak presbiopia i astygmatyzm. Aby rozpocząć przygodę z aplikacją tego segmentu soczewek kontaktowych wystarczy standardowy gabinet refrakcji z lampą szczelinową oraz zestawy soczewek, które możemy otrzymać od producentów bezpłatnie. Druga grupa to soczewki indywidualne i zawiera ona produkty z wszystkich dostępnych materiałów (miękkie, sztywne rogówkowe - rgp, ortokorekcyjne, twardówkowe – miniskleralne, skleralne oraz soczewki hybrydowe). Ta grupa produktów oferuje praktycznie nieograniczone możliwości korekcji wad sferycznych w zakresie ±40dptr, każdy rodzaj astygmatyzmu (nieregularny, wewnętrzny, indukowany), prezbiopię do 4 dptr, w tym różne systemy progresji, korekcję stożka rogówki w fazie początkowej i zaawansowanej, zwyrodnienia brzeżnego przezroczystego (PMD), nieregularności rogówki po zabiegu LASIK lub po przeszczepie oraz soczewki opatrunkowe o dużych średnicach (20-24mm) pełniące rolę opatrunku na powierzchni oka czy soczewki prostetyczne pozwalające przywrócić gałce ocznej estetyczny wygląd. W tej grupie warto również wspomnieć o soczewkach pozwalających na hamowanie kontroli progresji krótkowzroczności wykonanych zarówno z miękkich materiałów do użytku dziennego, jak sztywne soczewki ortokorekcyjne używane jedynie podczas snu. Aplikacja soczewek kontaktowych z tej grupy wymaga jednak dodatkowego wyposażenia gabinetu w urządzenie pozwalające na pomiar powierzchni rogówki takie topograf rogówkowy oparty na pierścieniach Placido, Pentacam z kamerą Scheimpfluga, przednioodcinkowe OCT lub profilometr Eaglet Eye. W większości przypadków specjalista zobowiązany jest do posiadania wielu zestawów soczewek próbnych, oprogramowania do projektowania soczewek oraz specjalnych płynów do pielęgnacji czy przyssawek.

Nowoczesne środki do pielęgnacji soczewek kontaktowych

Noszenie soczewek kontaktowych powinno być bezpieczne oraz proste dla pacjenta podczas codziennego użytkowania. Takie możliwości dają jednobutelkowe płyny wielofunkcyjne, które nie wymagają stosowania tabletek enzymatycznych. Większość płynów wielofunkcyjnych posiada dość podobne podstawowe składniki a główne różnice dotyczą udoskonaleń, które mogą wydawać się mało znaczące, lecz ich wpływ na skuteczność pielęgnacji i komfort jest znaczący. Pojęcie No rub - bez pocierania - NIE jest już dziś aktualne. W przypadku płynów z tej grupy ważna jest odpowiednia procedura pielęgnacyjna obejmujące czyszczenie mechaniczne (usuwa i zluźnia osady), spłukiwanie (usuwa luźne złogi i mikroorganizmy) oraz odpowiednie przechowywanie (Dezynfekcja, Odbiałczanie, Nawilżanie, Lubrykacja). Oprócz czyszczenia soczewek kontaktowych równie istotna jest higiena pojemniczka do przechowywania soczewek.

Druga grupa środków do pielęgnacji, płyny oksydacyjne, w których związkiem dezynfekującym jest woda utleniona, o stężeniu roztworu wynoszący 3% H2O2 zwalnia pacjenta z pełnej procedury pielęgnacji. Cząsteczki tlenu uwalniającego się w trakcie neutralizacji wody utlenionej penetrują materiał soczewki, odrywając osady oraz utleniąc zarazki i bakterie. Ta grupa gwarantuje silną dezynfekcję przeciwko większości znanych patogenów oraz drobnoustrojom stanowiącym największe wyzwanie cysty Acanthamoeba. Jednak, aby w pełni bezpiecznie korzystać z tych rozwiązań istotne jest przestrzeganie odpowiedniego czasu neutralizacji, który wynosi minimum 6-8 godzin.

Artykuł powstał w wyniku realizacji grantu edukacyjnego finansowanego ze środków Johnson & Johnson Polska sp. z o.o., mającego na celu upowszechnienie wiedzy na temat stosowania soczewek kontaktowych wśród okulistów oraz innych specjalistów, w tym optometrystów co przyczyni się do wzrostu oferty lekarzy i optometrystów kierowanej do pacjentów.

Ramka

Zalety soczewek kontaktowych

  • bardziej naturalne widzenie w porównaniu z okularami,
  • poruszanie się soczewek razem z ruchem oka,
  • brak ograniczeń w polu widzenia,
  • brak parowania przy zmianach temperatur,
  • łatwość uprawiania sportów,
  • możliwość noszenia okularów słonecznych bez korekcji.
  • mniejsze aberracje sferyczne i chromatyczne,
  • mniejsze zniekształcenie obrazu otrzymywanego na siatkówce,

Miękkie soczewki kontaktowe w praktyce specjalisty ochrony wzroku

,Soft contact lenses in the practice of a vision care specialist Wprowadzenie Wykorzystanie miękkich soczewek kontaktowych w praktyce okulistycznej i optometrysty może odegrać istotną rolę w kompleksowym podejściu do opieki...

Formy korekcji wad wzroku i ich stosowania w konkretnych grupach pacjentów

Forms of vision correction and their application to specific patient groups WSTĘP Pisząc o wadach wzroku, zazwyczaj mamy na myśli wady refrakcyjne, czyli w uproszczeniu sytuacje, w których układ optyczny...

Covid 19

  • Lek. Michał Karaszewski

    Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Zalecenia Amerykańskiej Akademii Okulistyki (AAO) w zakresie operacji okulistycznych

Wybrane wytyczne opracowane przez Centra Kontroli i Prewencji Chorób i Światową Organizację Zdrowia Amerykańska Akademia Okulistyki (AAO – American Academy of Opthalmology) dzieli się ważnymi, specyficznymi dla okulistyki informacjami, dotyczącymi...

Przegląd Okulistyczny Nr 3/2023

SZTUCZNA INTELIGENCJA W OKULISTYCE 2023 Sprawozdanie pokongresowe W dniu 23 czerwca odbyła się konferencja pt. „Sztuczna inteligencja w okulistyce 2023” zorganizowana przez Fundację Wspierania Rozwoju Okulistyki, Katedrę Okulistyki UWM oraz...

Aktualne kalendarium

Konferencje

Polecamy