Korzyści ze stosowania soczewek kontaktowych w prezbiopii

Benefits of using contact lenses for presbyopia

Autorzy: mgr Paweł Nawrot, lek. Marek Skorupski

Redakcja naukowa: prof. dr hab. n. med. Andrzej Grzybowski, Kierownik Instytutu Okulistycznych Badań Naukowych, Fundacja Wspierania Rozwoju Okulistyki, Poznań

Jak działają multifokalne soczewki kontaktowe?

Soczewki miękkie do korekcji prezbiopii pojawiły się na rynku ponad 40 lat temu. Do czasów obecnych kontaktolodzy mogli korzystać z różnych rozwiązań optycznych, tj. m.in.:

– monowizja – soczewka z korekcją wady refrakcji do dali na oku dominującym, soczewka z mocą do bliży na oku niedominującym. Metoda ta była dość łatwo tolerowana przy niskich i średnich addycjach, niestety osłabiała stereopsję [1] i kontrast [2];

– soczewki dwuogniskowe (segmentowe, alternatywne) – soczewki złożone z dwóch połączonych ze sobą segmentów. Większy, górny segment ma moc optyczną korygującą wadę refrakcji w dali; dolny, mniejszy segment odpowiada za widzenie w bliskich odległościach, dzięki dołożonej addycji. Ułożenie obu segmentów oraz płaskie podcięcie soczewki od dołu sprawia, że przy patrzeniu w dal segment górny soczewki pozostaje przed źrenicą, a przy patrzeniu w zakresie bliży soczewka przesuwa się na oku ku górze, dzięki czemu przed źrenicą pojawia się segment dolny (Ryc. 1a);

– soczewki koncentryczne – soczewki mające naprzemienne strefy o mocy optycznej do dali oraz do bliży (Ryc. 1b). Dzięki temu w świetle źrenicy oka tworzą się dwa ogniska: jedno z korekcją wady refrakcji do dali, które pojawia się na siatkówce, gdy przedmiot znajduje się w dali (w nieskończoności); drugie z addycją, które zapewnia wyraźny obraz na siatkówce, gdy przedmiot jest w bliży (zazwyczaj w odległości 40 cm od oczu).

Ryc. 1. Rodzaje soczewek kontaktowych do korekcji prezbiopii [www.drgagliardi.com_multifocal-contact-lenses]

Jak sama nazwa mówi, soczewki multifokalne (multi – wiele; focal – ogniskowy), inaczej wieloogniskowe, powodują utworzenie wielu ognisk optycznych w okolicy siatkówki oka, na osi widzenia. Widzenie przez taką soczewkę nazywamy przez to symultanicznym, gdyż jednocześnie powstaje wiele obrazów. Zasada działania większości obecnie dostępnych na rynku soczewek multifokalnych jest podobna – opiera się na konstrukcji optycznej określanej jako multifokalna asferyczna (symultaniczna). Polega na tym, że strefa optyczna soczewki składa się z bardzo wielu koncentrycznie ułożonych współśrodkowych okręgów o progresywnie zmniejszającej się mocy optycznej od geometrycznego środka soczewki do bardziej peryferyjnego obszaru strefy optycznej (Ryc. 1c, Ryc. 2). Soczewkę taką przyjęło się nazywać multifokalną soczewką z „centrum do bliży” i zazwyczaj taką konstrukcję stosuje się na oboje oczu pacjenta. Są jednak producenci, którzy przy niskich i średnich addycjach zalecają stosowanie soczewek z „centrum do dali” na obojgu oczach, a dopiero przy addycji powyżej +2,00 dpt proponują na oko dominujące sensorycznie założyć soczewkę z „centrum do dali”, a na oko niedominujące – soczewkę z „centrum do bliży”, tworząc wtedy tzw. zmodyfikowaną monowizję.

Ryc. 2. Bieg promieni w soczewce kontaktowej multifokalnej z „centrum do bliży”. Linie zielone oznaczają promienie świetlne biegnące od przedmiotu w nieskończoności (dal); okrąg zielony oznacza obszar z mocą optyczną korygującą wadę refrakcji w dali wzrokowej. Linie żółte oznaczają promienie świetlne biegnące od przedmiotu w odległości pośredniej; okrąg żółty oznacza obszar z mocą optyczną korygującą wadę refrakcji w odległości pośredniej. Linie czerwone oznaczają promienie świetlne biegnące od przedmiotu w bliskiej odległości; okrąg czerwony oznacza obszar z mocą optyczną korygującą wadę refrakcji w bliży wzrokowej.

Producenci soczewek multifokalnych asferycznych mają odmienne podejścia do kwestii konstrukcji strefy optycznej soczewek. Stosując różną charakterystykę rozkładu mocy optycznej czy wielkości stref optycznych, starają się jak najlepiej dopasować do wymagań pacjenta. Biorą pod uwagę wartość korekcji do dali i bliży wzrokowej, wielkość wady refrakcji, a nawet czy osoba jest nadwzroczna, czy krótkowzroczna (wielkość źrenicy jest najczęściej mniejsza u tych pierwszych i większa u drugich). Przykładowo, w przypadku soczewek multifokalnych Acuvue (Johnson & Johnson Vision) daje to 183 różne konstrukcje strefy optycznej. Wszystko po to aby aplikacja była prosta i skuteczna, a pacjent był szybko zadowolony. Należy pamiętać, że ze względu na różne konstrukcje optyczne soczewek multifokalnych dostępnych na rynku pacjent może zauważać różną jakość widzenia, więc warto zapewnić w gabinecie dostęp do rozwiązań multifokalnych oferowanych przez różnych producentów.

Obecność tak wielu różnych ognisk w okolicy siatkówki oka, tworzonych przez soczewkę multifokalną asferyczną, nasuwa pytanie: jak to w ogóle jest możliwe, że widzenie przez taką soczewkę będzie komfortowe na wszystkie odległości? Jak już wcześniej wspomniano, jest to widzenie symultaniczne. Soczewka asferyczna ma ogniska przedmiotowe dla przedmiotów w każdej odległości przed okiem, więc zawsze na siatkówce pojawia się wyraźny obraz przedmiotu, na który świadomie patrzy pacjent. Inaczej, jego uwaga wzrokowa automatycznie wyszukuje wyraźny obraz przedmiotu, który chce on zobaczyć [3].

A co z pozostałymi, rozmytymi obrazami przedmiotów przed i za przedmiotem, na który patrzy pacjent? Jeśli obrazy te są rozmyte i nie stanowią obiektu uwagi pacjenta, to będą specyficznie tłumione przez jego mózg, podobnie jak to ma miejsce na co dzień u każdego z nas w procesach takich jak choćby tłumienie w dwojeniu fizjologicznym (ograniczenie percepcji podwójnych obrazów znajdujących się przed i za przedmiotem, na który patrzymy). Dodatkowo we wzmacnianiu kontrastu i ostrości obrazu przedmiotu, na który patrzy pacjent, pomaga proces fuzji sensorycznej, obecny przy patrzeniu obuocznym [4]. Należy pamiętać, że opisane powyżej procesy zazwyczaj nie pojawiają się od razu po założeniu soczewek i wymagają czasu, który może wynosić od kilku godzin do nawet kilku dni.

Powyższe wytłumaczenie fizjologicznego mechanizmu widzenia przez soczewki multifokalne nie jest jednak sformułowane w sposób najbardziej odpowiedni do przekazania pacjentowi w gabinecie. Jako że na nas głównie spoczywa obowiązek zaleceń najlepszych rozwiązań optycznych dla pacjenta, powinniśmy potrafić wytłumaczyć mu zrozumiale, jak będzie widzieć w takich soczewkach. Oczywiście będą pacjenci, którym wystarczy powiedzieć, że są dostępne soczewki kontaktowe, które pozwolą im widzieć w bliży i w dali jednocześnie, i to im wystarczy – zaufają specjalistom i zgodzą się na aplikację takich soczewek. Będą też jednak tacy, którzy będą dopytywać: jak to działa?

Dla nich polecamy stosować analogię. Najlepszą jaką znamy jest porównanie do patrzenia przez mokrą szybę. Kiedy staniemy przy oknie z mokrą szybą, to bez większych zakłóceń możemy spojrzeć na widok przez szybę, np. na las za oknem, jak i za chwilę na krople deszczu na szybie. Za każdym razem będziemy mogli jednak widzieć wyraźnie tylko jeden obraz: krople deszczu na szybie (bliż) lub las za oknem (dal).

Aplikacja multifokalnych soczewek kontaktowych

Wywiad

Aplikacja składa się z kilku etapów, ale zaczyna się zawsze od wywiadu z pacjentem. Należy dokładnie poznać wymagania wzrokowe i oczekiwania pacjenta, dopytać, czym się zajmuje w pracy, w czasie wolnym, jakimi metodami do tej pory korygował wzrok w dali, w bliży – i z jakim efektem, czy używał do tej pory soczewek kontaktowych – jakich i z jakim sukcesem, jak wygląda historia jego chorób oczu oraz stanu zdrowia ogólnoustrojowego.

Dopasowanie soczewek dla pacjenta

Jacy pacjenci będą najlepszymi kandydatami do aplikacji multifokalnych soczewek kontaktowych?

• noszący do tej pory jednoogniskowe soczewki kontaktowe, szczególnie gdy występują one w wersji multifokalnej;
• krótkowzroczny, który do tej pory używał tylko okularów do dali i często musiał je zdejmować, aby widzieć z bliska, który nie chce mieć drugiej pary okularów do bliży albo już używa dwóch par i denerwuje go ich ciągłe zmienianie;
• nadwzroczny, który do tej pory używał tylko okularów do dali, ale nie widzi już w nich z bliska, a nie chce mieć drugiej pary okularów ani okularów progresywnych, bo obawia się, że się do nich nie zaadaptuje;
• noszący okulary wieloogniskowe (np. progresywne), z których nie jest zadowolony, bo ograniczają mu pole widzenia, twierdzi, że „obraz pod nogami pływa” lub pole widzenia w dolnej części okularów jest za wąskie;
• prezbiop, który do tej pory nie miał potrzeby korekcji wady wzroku, ale od pewnego czasu odczuwa pogorszenie widzenia w bliskich odległościach, jednak nie wyobraża sobie siebie w okularach;
• uprawiający sport, który musi widzieć wyświetlacz zegarka sportowego na nadgarstku oraz mieć nieograniczone pole widzenia bez zniekształceń;
• stosujący do tej pory monowizję soczewkami kontaktowymi jednoogniskowymi, który nie jest zadowolony z jakości widzenia.

Jak widać, grup pacjentów, których wymagania wzrokowe wskazują na potrzebę aplikacji multifokalnych soczewek kontaktowych, jest naprawdę wiele. Niewątpliwie jest to czynnik motywujący do zajęcia się aplikacją tego rodzaju soczewek.

Procedury pomiarowe

Kiedy po wywiadzie wiemy już, że pacjent jest odpowiednim kandydatem do aplikacji multifokalnych soczewek kontaktowych, przechodzimy do badania stanu zdrowia przedniego odcinka oka oraz badamy obiektywnie i subiektywnie wadę refrakcji, aby sprawdzić, czy będzie można ją skorygować multifokalnymi soczewkami kontaktowymi. Podsumowując: tylko dokładny wywiad, weryfikujący potrzeby wzrokowe pacjenta, oraz badanie refrakcji wraz z oceną przedniego odcinka oka pozwolą nam stwierdzić, czy pacjent odniesie korzyści z noszenia multifokalnych soczewek kontaktowych.

Zalecenie multifokalnych soczewek kontaktowych

Jeśli już pojawi się odpowiedni pacjent, to jak przekonać go do aplikacji multifokalnych soczewek kontaktowych? Sprawdza się tutaj uniwersalna metoda przedstawienia produktu w oparciu o jego cechy, zalety i korzyści płynące z jego stosowania.
Przykładowo, jeśli pacjent chce mieć szerokie pole widzenia, to powinniśmy powiedzieć, że multifokalne soczewki kontaktowe mają specjalną optykę (cecha), która nie wpływa na ograniczenie pola widzenia (zaleta), a dzięki temu zapewnia pełne, szerokie widzenie we wszystkich kierunkach spojrzenia (korzyść). Ważne zatem abyśmy nasze zalecenia mogli opierać wyłącznie na realnych potrzebach pacjenta, którym możemy sprostać za pomocą multifokalnych soczewek kontaktowych.

Wybór właściwej multifokalnej soczewki kontaktowej

Na rynku jest wiele nowoczesnych multifokalnych soczewek asferycznych, których zasada działania opiera się na widzeniu symultanicznym. Większość z nich ma konstrukcję z „centrum do bliży” i podlega podobnej zasadzie wyboru pierwszej soczewki próbnej.

W pierwszej kolejności należy sprawdzić, które oko pacjenta wykazuje dominację sensoryczną. W warunkach obuocznej obserwacji w dali wzrokowej wstawiamy przed jedno z oczu pacjenta soczewkę sferyczną o mocy +1,00 dpt, a pacjent ma ocenić subiektywnie stopień zamazania optotypów, na które patrzy. Następnie tę samą soczewkę przestawiamy przed drugie oko i pacjent ponownie ocenia, na ile soczewka pogorszyła mu widzenie. Porównując poziom pogorszenia jakości widzenia między oczami, wskazuje, w której z dwóch sytuacji dochodzi do większego osłabienia widzenia. Oko, które doznaje subiektywnie większej utraty jakości widzenia, jest okiem dominującym sensorycznie, które będzie traktowane jako oko bardziej zaangażowane w widzenie dali niż drugie.

Uwaga: jeśli pacjent nie potrafi stwierdzić, przed którym okiem soczewka +1,00 dpt bardziej osłabia widzenie, to należy zastosować soczewkę o większej mocy, np. +1,50 dpt.

W drugim kroku należy sprawdzić, czy korekcja wady refrakcji w dali może zostać zwiększona bardziej „w plus” bez istotnego pogorszenia obuocznej jakości widzenia. W tym celu pacjent powinien mieć założoną pełną, podmiotowo ustaloną korekcję wady refrakcji w oprawie próbnej i patrzeć na tablicę z rzędem najmniejszych optotypów, które jest w stanie bezbłędnie odczytać. Wstawiwszy jednocześnie przed oboje oczu soczewki próbne o mocy +0,25 dpt, pytamy, czy zauważył jakiekolwiek pogorszenie widzenia. Jeśli stwierdzi, że zauważył, to należy wyświetlić mu rząd optotypów o tej samej wielkości kątowej, ale zawierający inne optotypy i poprosić, aby je odczytał. Jeśli odczyta je bezbłędnie, będzie to obiektywnie znaczyło, że ostrość wzroku nie zmieniła się, choć subiektywnie pacjent odczuł nieznaczne pogorszenie. W takim przypadku można zapisać pacjentowi korekcję do dali o +0,25 dpt większą niż wcześniej ustalona. Wstawienie dodatkowych soczewek o mocy +0,50 dpt przed oprawkę próbną spowoduje najczęściej istotne zamazanie obrazu w dali i taka zmiana korekcji nie będzie tolerowana przez pacjenta.

W kroku trzecim sprawdzamy, czy istnieje możliwość zmniejszenia wartości addycji, przy zachowaniu satysfakcjonującej jakości widzenia w bliży wzrokowej. W tym celu pacjent siedzący w oprawie próbnej z soczewkami korekcyjnymi o mocy optycznej ustalonej w podmiotowym badaniu refrakcji w bliży patrzy w wygodnej dla siebie odległości czytania na najmniejszy widoczny tekst na karcie do badania ostrości wzroku w bliży. Przed jego oczy wstawiamy obuocznie soczewki próbne sferyczne o mocy -0,25 dpt i pytamy, czy zauważył jakiekolwiek pogorszenie widzenia. Podobnie jak w procedurze do dali, nawet jeśli pacjent stwierdzi, że zauważył pogorszenie, powinniśmy sprawdzić, czy nadal czyta poprawnie ten sam tekst – podobnie szybko i bezbłędnie. Jeśli tak uczyni, to addycja może być zmniejszona o -0,25 dpt. Przyłożenie soczewek sferycznych -0,50 dpt zazwyczaj spowoduje istotne pogorszenie ostrości wzroku, ale warto sprawdzić, czy na pewno, szczególnie jeśli pacjent będzie chciał używać multifokalnych soczewek kontaktowych w nieco większej odległości patrzenia niż odległość czytania.

Krok drugi i trzeci mają na celu zmniejszenie różnicy między wartościami korekcyjnymi do dali i do bliży wzrokowej, a przez to umożliwiają dobór soczewki o jak najmniejszej ilości zauważalnych aberracji. Wpływa to bezpośrednio na poprawę jakości widzenia we wszystkich odległościach i szybką adaptację do multifokalnych soczewek kontaktowych.

Należy pamiętać, że dopasowanie multifokalnej soczewki kontaktowej może mieć inny przebieg w zależności od modelu soczewki, dlatego zawsze należy aplikować określoną soczewkę zgodnie z instrukcją przygotowaną przez jej producenta.

Po przeprowadzeniu procesu aplikacji, nauce zakładania, zdejmowania i czyszczenia soczewek kontaktowych należy wydać dalsze zalecenia. Zachęcamy w nich do cierpliwości przy adaptacji do nowych soczewek, gdyż wzrok potrzebuje nieco czasu, aby w pełni wykorzystać właściwości soczewek multifokalnych. Prosimy, aby pacjent nie zasłaniał żadnego z oczu i nie porównywał widzenia w dali/bliży, starał się nie wracać do wcześniejszych metod korekcji prezbiopii. Na koniec umawiamy się na wizytę kontrolną, zazwyczaj po 2–3 tygodniach od aplikacji soczewek.

Wizyta kontrolna

Wizyta kontrolna służy dwóm celom: weryfikacji, jak pacjent ocenia widzenie i komfort w nowych soczewkach, oraz sprawdzeniu, czy soczewki bezpiecznie zachowują się na oczach (centracja, ruchomość, barwienie fluoresceiną powierzchni rogówki i spojówki gałki ocznej po zdjęciu soczewek). Producenci twierdzą, że sukces aplikacji przy pierwszej parze zaaplikowanej według ich instrukcji sięga 80–90%. A co z 10–20% pacjentów, którzy nie będą zadowoleni? Jeśli powodem niezadowolenia jest jakość widzenia, to z pomocą przychodzą ponownie producenci soczewek, oferując instrukcję poprawy jakości widzenia, wskazującą, którą soczewkę należy wymienić na nową o określonych parametrach. Jeśli powodem niezadowolenia jest dyskomfort w czasie obecności soczewek na oczach (uczucie suchości, ciała obcego, etc.), to wskazaniem jest najczęściej wymiana soczewek na soczewki wykonane z innego materiału lub o innej konstrukcji (średnica, krzywizna bazowa).

Pacjenci z astygmatyzmem

Do tej pory nie poruszano tematu korekcji astygmatyzmu za pomocą multifokalnych soczewek kontaktowych. Przyjmuje się, że oko z astygmatyzmem subiektywnym do wartości 0,75 dpt może być z powodzeniem korygowane multifokalną soczewką kontaktową bez cylindra korygującego w większości przypadków. Jak pokazują badania, osób z wadą sferyczną oraz astygmatyzmem poniżej 0,75 dpt jest ok. 53% w populacji osób z wadami refrakcji. Pozostali, czyli ok. 47%, ma astygmatyzm ≥ 0,75 dpt w co najmniej jednym oku i u nich zaleca się stosowanie soczewek kontaktowych multifokalnych torycznych [5].

Korzyści ze stosowania soczewek kontaktowych

Pierwsze miękkie soczewki kontaktowe do użytku komercyjnego, SofLens, trafiły, za sprawą firmy Baush & Lomb, do rąk specjalistów i na oczy pierwszych pacjentów w 1971 r. [6]. Od ponad połowy wieku dysponujemy zachowawczą metodą korekcji wad wzroku, która przywraca naszym pacjentom niemal fizjologiczne warunki widzenia (tab. 1).

Użytkownicy soczewek kontaktowych cieszą się optymalną, najlepszą możliwą dla konkretnego pacjenta, jakością widzenia przy braku ograniczeń związanych ze stosowaniem okularów (tab. 2).

HEVL (high energy visible light) – światło niebieskie emitowane przez urządzenia elektryczne; UV (ultraviolet light) – promieniowanie ultrafioletowe

Korzyści optyczne i praktyczne są najbardziej oczywiste i zwykle to one decydują o wyborze tej metody korekcji wady wzroku. Jest jednak jeszcze jeden, być może ważniejszy, aspekt, który przemawia za stosowaniem soczewek kontaktowych. Dla specjalistów wady wzroku oraz większość zmian związanych z widzeniem to przysłowiowy „chleb powszedni”, a proponowane przez nas rozwiązania traktujemy jako coś oczywistego. Oczekujemy podobnej oceny i akceptacji proponowanych rozwiązań od naszych pacjentów i ich otoczenia. To, co tak oczywiste, powinno być zrozumiałe i akceptowalne. Czy jest tak rzeczywiście?

Gdy proponujemy dzieciom okulary korekcyjne lub zalecamy przesłanianie oka opaską, to zwiększamy o 35% do 37% ryzyko, że staną się one ofiarami przemocy fizycznej lub słownej. Specjaliści powinni zdawać sobie sprawę z tych zagrożeń [7]. Zastosowanie soczewek kontaktowych istotnie poprawia samoocenę dzieci i ułatwia im udział w codziennej aktywności, a to wpływa korzystnie na ich pozycję w grupie rówieśniczej. Poprawa jakości życia po zastosowaniu soczewek kontaktowych wskazuje na to, że dzieciom należy oferować tę formę korekcji [8].

A co z dorosłymipacjentami? Starczowzroczność, choć normalna i nieunikniona, jest dla wielu pacjentów pierwszym nieodwracalnym sygnałem, że się starzeją [9]. Korekcja zmian prezbiopijnych za pomocą okularów wiąże się z nominalnym obniżeniem jakości życia, podobnie jak w przypadku standardowego pacjenta leczonego z powodu nadciśnienia. Noszenie okularów jest uważane za poważniejszy problem niż siwienie lub pierwsze zmarszczki – prawie dwa razy więcej osób jest zaniepokojonych uzależnieniem od noszenia okularów niż pojawieniem się siwych włosów lub powstawaniem zmarszczek [10].Podczas pracy z dorosłymi powinniśmy bardziej uwzględniać psychologiczne i emocjonalne implikacje naszych decyzji i ich wpływ na jakość życia pacjentów z tej grupy. Korzyści psychologiczne wynikające z zastosowania soczewek kontaktowych wydają się dla pacjentów prezbiopijnych wybitnie istotne (tab. 3).

Soczewki kontaktowe to niemal doskonały sposób korekcji wzroku i gdyby nie kilka ograniczeń, byłaby to metoda pierwszego wyboru dla większości pacjentów. Jednak w praktyce potencjał soczewek kontaktowych jest wykorzystywany tylko częściowo. Choć odsetek pacjentów korzystających z tej metody korekcji stale rośnie i na niektórych rynkach zbliża się do 20%, to potrzeby, a zatem możliwości są wciąż znacznie większe (tab. 4).

Ponadto w stale powiększającej się populacji osób prezbiopijnych odsetek korzystających z soczewek kontaktowych, zamiast z wiekiem rosnąć (wszyscy będziemy lub już jesteśmy prezbiopiami!), zmniejsza się po 35. r.ż. [11]. Dwa powody tego zjawiska to związane z wiekiem obniżenie komfortu w trakcie stosowania soczewek kontaktowych i niezaspokojenie potrzeb wzrokowych. Z oboma problemami powinniśmy sobie poradzić (przynajmniej spróbować!), a w przypadku potrzeb wzrokowych mamy do dyspozycji doskonałe narzędzia w postaci soczewek kontaktowych, a szczególnie soczewek multifokalnych. Miękkie soczewki kontaktowe, jednoogniskowe, toryczne, multifokalne i multifokalne toryczne mogą być wykorzystane przez specjalistów na wiele sposobów (tab. 4).

Oko D – oko dominujące; oko N – oko niedominujące

Najbardziej pożądany efekt, znaczne ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie konieczności korzystania z okularów, możemy osiągnąć za pomocą soczewek multifokalnych. Skuteczność w ich przypadku nie stanowi problemu. Według literatury, dostępne soczewki multifokalne pozwalają osiągnąć oczekiwany przez pacjenta rezultat w ponad 80% przypadków [7]. Podobne wyniki autorzy artykułu notują w swojej praktyce. Dobór soczewek w przypadku pacjentów prezbiopijnych nie sprawia większych trudności i przebiega tak jak w pozostałych grupach wiekowych, wymaga jedynie uwzględnienia zmian anatomicznych i fizjologicznych oraz schorzeń, które pojawiają się lub mogą pojawić się z wiekiem (tab. 6).

Segment soczewek multifokalnych to 12% w Europie i 4% w Polsce [12]. Skoro mamy wiedzę i dysponujemy odpowiednimi narzędziami, to dlaczego wykorzystanie tej metody wśród potencjalnych użytkowników jest ograniczone?

Stałem się specjalistą, ponieważ jestem pasjonatem poprawiania jakości widzenia i komfortu życiamoich pacjentów. Nic nie jest dla mnie ważniejsze i to inspiruje mnie każdego dnia. Dwight Akerman

Żeby osiągnąć sukces w tym zakresie, powinniśmy oferować najlepsze możliwe opcje korekcji wzroku: chirurgiczne, okularowe, soczewkowe. Główny cel to zapewnienie naszym pacjentom najlepszej jakości widzenia, a zatem najlepszego komfortu życia, a wielu z nich uzyskuje najlepsze widzenie w soczewkach kontaktowych. To wiedza oczywista dla specjalistów, ale niekoniecznie dla potencjalnych pacjentów. Rozpoznanie i uświadomienie potrzeb oraz przedstawienie możliwych rozwiązań to zadanie specjalistów.

W jednym z badań 160pacjentów niekorzystających z soczewek podzielono na dwie grupy [13]:

1. grupa reaktywna (informacja o soczewkach po zapytaniu ze strony pacjenta),
2. grupa aktywna (prezentacja możliwości oferowanych przez soczewki).

W grupie 1 jedynie u 9 na 80 pacjentów doszło do aplikacji soczewek, a w grupie 2 – 46 na 80 pacjentów zdecydowało się na soczewki, w tym 21 na 33 pacjentów prezbiopijnych!

Tylko aktywna postawa może zapewnić pacjentom i specjalistom końcowy sukces. Obie strony odniosą korzyści:

Pacjent

– poprawa samooceny,

– regularne kontrole,

– lepsza jakość widzenia,

– lepsza jakość życia.

Specjalista

– budowanie autorytetu,

– częstsze wizyty,

– rekomendacja praktyki,

– satysfakcja.

Oczywiście nie każdy specjalista musi aplikować soczewki kontaktowe, ale każdy powinien o tej metodzie korekcji pamiętać i traktować ją jako oczywistą opcję dla pacjentów. Brak aplikacji to nie problem, ale nieudzielenie informacji może kształtować negatywną opinię o naszej wiedzy, naszych kompetencjach.

Podsumowanie

Jak zacząć „przygodę” z multifokalnymi soczewkami kontaktowymi?

1. Informuj pacjentów o istnieniu multifokalnych soczewek kontaktowych. Szanse, że pacjent dowie się o nich poza gabinetem, są niewielkie.

2. Właściwie kwalifikuj kandydatów na użytkowników tego typu soczewek, zacznij od prostych przypadków – bez astygmatyzmu, z niewielkimi addycjami, bez nadmiernych wymagań wzrokowych.

3. Stosuj się do instrukcji aplikacji i wymiany soczewek w czasie wizyt kontrolnych – to bardzo duże ułatwienie w pracy i trzeba z niego korzystać.

4. Wybieraj nowoczesne produkty firm oferujących wsparcie – darmowe soczewki próbne, merytoryczną pomoc w aplikacji soczewek.

Korzyści dla pacjenta ze stosowania multifokalnych soczewek kontaktowych

1. Spełnienie potrzeb wzrokowych – poprawa jakości życia polega nie tylko na zapewnieniu lepszego widzenia, ale też uwolnieniu od okularów, które zaparowują i ograniczają widzenie na boki.
2. Estetyka – wielu osobom, szczególnie nienoszącym wcześniej okularów, założenie okularów kojarzy się z wizerunkowym przyznaniem się do wieku. Dzięki soczewkom zachowujemy samoocenę albo nawet ją poprawiamy u tych, którzy do tej pory czuli się zmuszeni do noszenia okularów.
3. Powrót do „widzenia sprzed lat” – część pacjentów tak dosłownie nazywa to uczucie w nowo zaaplikowanych soczewkach, znów widzą tak jak kilka, kilkanaście lat wcześniej.
4. Zadowolenie z użytkowania soczewek –zadowolony pacjent, polecający nas innym,to najlepsza reklama naszych usług.

Korzyści dla specjalisty z aplikacji multifokalnych soczewek kontaktowych

1. Satysfakcja z zadowolonego pacjenta–szczególnie gdydo tej pory żaden specjalista mu nie pomógł, a wręcz „zmuszał” go do noszenia okularów.
2. Wzrost konkurencyjności w regionie – często niewielu specjalistów w okolicy aplikuje takie soczewki.
3. Zwiększenie autorytetu specjalisty – proponujemy nowoczesne rozwiązania, znamy nowości i umiemy je stosować. Nawet jeśli nie zamierzamy aplikować tego typu soczewek, to zawsze warto o nich powiedzieć i skierować pacjenta do innego specjalisty.
4. Zwiększenie liczby pacjentów – grupa prezbiopów stale się powiększa, zatem istnieje naturalny popyt na tego typu soczewki kontaktowe. Poza tym pacjenci prezbiopijni przychodzą na regularne kontrole (min. raz na 2-3 lata, wiąże się to ze zmianą addycji).

Co dobre dla moich pacjentów dobre dla mojej praktyki! [K1] 

Piśmiennictwo:

1. Richdale K., Mitchell G.L., Zadnik K.: Comparison of multifocal and monovision soft contact lens corrections in patients with low-astigmatic presbyopia. Optom. Vis. Sci.: 2006 May; 83(5): 266-273.
2. Schor C., Landsman L., Erickson P.: Ocular dominance and the interocular suppression of blur in monovision. Am. J. Optom. Physiol. Opt. 1987 Oct; 64(10): 723-730.
3. Benjamin W.J., Borish I.M.: Presbyopia and the influence of aging on prescription of contact lenses. M. Ruben & M Guillon (red.), Contact lens practic. London, Chapman & Hall 1994: 763-828.
4. Efron N.: Kontaktologia, t. II, Wyd. III. Edra Urban & Partner, Wrocław 2018: 290.
5. Young G., Sulley A., Hunt C.: Prevalence of astigmatism in relation to soft CL fitting. Eye & Contact Lens: Science & Clinical Practice 2011 Jan; 37(1): 20-25.
6. Heiting G.: When were contact lenses invented? https://www.allaboutvision.com/contacts/faq/when-invented.htm
7. Horwood J., Waylen A., Herrick D. i wsp.: Common visual defects and peer victimization in children. Invest. Ophthalmol. Vis. Sci. 2005 Apr; 46(4): 1177-1181.
8.  Walline J.J., Gaume A., Jones L.A. i wsp.: Benefits of contact lens wear for children and teens. Eye Cont. Lens 2007 Nov; 33(6 Pt 1): 317-321.
9. Bonilla-Warford N.: What to do with ‘new’ presbyopes. What happens when patients realize the ‘short arm syndrome’ and what can you do for them? https://www.reviewofoptometry.com/article/what-to-do-with-new-presbyopes
10. Luo B.P., Brown G.C., Luo S.C., Brown M.M.: The quality of life associated with presbyopia. Am. J. Ophthalmol. 2008 Apr; 145(4): 618-622. 
11. Nichols K.K.: Ocular surface wellness: A new idea for eye care. Part 1 Wellness: The Opportunity. https://www.optometricmanagement.com/issues/2015/january/ocular-surface-wellness-a-new-idea-for-eye-care/
12.  European market data 2023.
13.  Jones L., Jones D., Langley C. i wsp.: Reactive or proactive contact lens fitting: does it make a difference? J. Br. Contact Lens Assoc. 1996; 19(2): 41-43.

[Artykuł powstał w wyniku realizacji grantu edukacyjnego, finansowanego ze środków Johnson & Johnson Polska Sp. z o.o., mającego na celu upowszechnienie wiedzy na temat stosowania soczewek kontaktowych wśród okulistów oraz innych specjalistów, w tym optometrystów, co przyczyni się do poszerzenia oferty lekarzy i optometrystów kierowanej do pacjentów.]

 [K1]Motto, do wyróżnienia